Czy zastanawialiście się nad tym, dlaczego Wielkanoc przepada właśnie na wiosnę? O co chodzi w malowaniu jajek, a tym bardziej w topieniu zdeformowanej kukły na kiju od szczotki? Uf... Ja też! Zainteresowania związane z historią Polski i moim regionem pogłębiłam na studiach i dzięki nim mogę odkrywać teorie, które są bliżej prawdy rdzennej kultury Słowian.
Chrześcijaństwo, które już doszło do krajów Słowiańskich zastało ludzi bardzo związanych z tradycją i swoimi wierzeniami, które były związane z siłami natury i ludzkim przekornym losem.
Aby przekonać pogan i zakorzenić chrześcijaństwo w ich codziennym życiu, święta Kościoła nie bez powodu odbywały się podczas ważnych obrządków pogańskich. Skutkiem tego mamy wiele obrządków słowiańskich towarzyszące świętom Kościoła Katolickiego i Prawosławnego.
Jedno z ważniejszych wydarzeń dla Słowian były Jare Gody, które uznaje się za święto ku czci boga Jaryły, który przybywał na wiosnę. Był bogiem płodności, młodości, jednocześnie wojny i siły. Jare Gody były cyklem mniejszych rytuałów. Wraz z nadejściem równonocy wiosennej, ludzie podpalali i topili kukłę przypominającą kobiecą postać - zwaną Marzanną (Moreną). Według podań, kukła była symbolem złych mocy i śmierci (zimy), którą trzeba zniszczyć, aby pojawiła się wiosna. Przy tym rytuale towarzyszyła muzyka, tańce i śpiewy oraz liczne przesądy związane z pechem (np. jeżeli się odwróci do rzeki po zatopieniu Marzanny nieszczęsny człowiek może spodziewać się pecha, a nawet nagłej śmierci).
Innym obrządkiem związanym ze świętowaniem nadejścia wiosny były pisanki! Dowody wskazują, że najstarsze pisanki znaleziono w okolicach Wrocławia w X wieku, ale na przykład w Lipsku na Podlasiu nadal dba się o tę tradycję i powstało nawet muzeum poświęcone tej sztuce. Jajka, jak łatwo się domyślić są symbolem płodności i nowego życia. Malować je mogły wyłącznie kobiety, a mężczyźni nie mogli im towarzyszyć. Jajka były barwione w naturalnych barwnikach np. z cebuli i buraka, a za pomocą wosku pojawiały się kwiatowe i roślinne wzorki i symbole boga Swarożyca, które oznaczały szczęście i pomyślność losu np. swastyka, swarga, kołowrót i tzw. ręce boga.
Kolejnym przykładem rytuału kojarzący się z polską Wielkanocą jest tzw. śmiganiem gałązkami wierzby w celu obdarzenia młodych dziewcząt i chłopców płodnością. W innych zakątkach Słowiańszczyzny znany jest Śmigus Dyngus, który obecnie na terenie całej Polski (nie wiem jak jest u naszych wschodnich sąsiadów) uznaje się za część ludowych obchodów Wielkanocy.
Symboliczne oblewanie się wodą służyły oczyszczeniu i dawaniu sił witalnych młodzieży.
Aby w zupełności zaspokoić waszą ciekawość, pozwolę sobie też wspomnieć o postaci wielkanocnego zajączka. Te zwierzę w kulturze słowiańskiej są ściśle kojarzone z płodnością i rodziną. Zające są znane z wyjątkowej aktywności rozrodczej. Ponad to zwierzę te pojawiało się również w mitologii nordyckiej przy bogini Freji.
Te przykłady świadczą jak mimo nie przetrwania żadnych piśmienniczych źródeł na temat autentycznych wierzeń i mitologii słowiańskiej tradycja naszych przodków jest nadal żywa i istnieje dzięki nam. Wielu ludzi nie ma świadomości, jak te dwie kultury: słowiańska i chrześcijańska się przeplatają i egzystują razem w naszej tradycji.
Bibliografia:
- www.Slawoslaw.pl
- www.slowianskibestiariusz.pl
- A. Gieysztor Mitologia Słowian
Trzeba się wybrać do tego Lipska :)
OdpowiedzUsuń